Çalışanlarda Doğum İzni Nedir? Nasıl Hesaplanır

Çalışan hamile kadınlar için merak edilen konu doğum izni ve sonrasında izin süresi. Doğum iznine ayrılabilmek için doğru zamanı da iyi hesaplamanız gerekmekte.

SSK'lı ve de devlet memuru olan hamile kadınlar yasa gereği 8 haftası doğumdan önce, 8 haftası da doğumdan sonra olmak üzere toplam 16 hafta doğum izni kullanabilmektedirler.

DOĞUM İZNİ SÜRESİ HESAPLASI NASIL YAPILIR ?

Çalışan kadınların hamilelik süresi 40 hafta üzerinden baz alınır. Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Doğum öncesi doğum raporu tekil gebelikler için 32. haftada başlamış olur. Ancak, doktorlarından aldıkları “37. gebelik haftasına kadar daha 5 hafta süre ile çalışmasında gebeliği yönünden sakınca bulunmamaktadır.” şeklindeki benzer raporlar ile doğumdan önceki üç haftaya kadar iş yerinde çalışabilir

YASA DOĞUM İZNİ KONUSUNDA NE DİYOR?

SSK Doğum İzni ve Doğum Raporu Hakkındaki Hukuki Düzenleme 4857 Sayılı Kanunun 74. Maddesi şöyle diyor:

1. Yukarıda belirtilen süreler SSK' lı hamilenin sağlık durumu ve işinin özelliklerine göre, doğumdan önce veya sonra gerekirse artırılabilir. SSK Doğum İzni sürelerinin hepsi hekim raporu ile belirtilir.

2. SSK' lı hamileye, hamilelik süresi boyunca kontrolleri için ücretli olarak SSK Doğum İzni verilir

3. Gerekli görüldüğü takdirde, hekim raporu ile hamile kadın sağlık durumuna uygun olarak hafif işlerde görevlendirilir. Bu durumda çalışanın ücretinde herhangi bir indirim veya her hangi bir kesinti olmaz. Ancak bu durum için hekim raporu gerekmektedir.

4. İsteği ya da gereği halinde kadın işçiye, 16 haftalık sürenin tamamlanması veya çoğul gebelik durumda 18 haftalık süreden sonra 6 aya kadar ücretsiz SSK Doğum İzni verilir. Bu SSK Doğum İzni, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

5. Kadın işçilere 1 yaşına kadar, çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

DOĞUM İZNİ NASIL HESAPLANIR ?

Kanuna göre hamile olan kadınların doğumdan önce kullanılabilecekleri 8 haftalık izin hakları bulunur. Bununla beraber gebelik 40 hafta olduğu için 8 hafta önce 32. haftaya denk geliyor. Doğum öncesi izni için 32. haftanın dolmuş olması gerekmektedir. Toplamda 16 haftalık doğum iznine sahip olan anneler çocuğun doğmasından sonra geçireceği 8 haftayı da bu izinle birlikte kullanabilir. Doğum izni hesaplama hususunda dikkat edilecek bir diğer konu ise birden fazla bebek doğması halidir. Bu durumda anneler tarafından doğum öncesinde fazladan 2 hafta izin alınabilmektedir.

ÇOĞUL GEBELİKLERDE ANNELERİN İZİN SÜRESİ NE KADAR ?

Birden fazla bebek bekleyen çalışan anne adaylarına ise SSK doğum iznini 8 hafta yerine 10 hafta olarak kullanabilmelerine olan sağlamaktadır. Doğum iznine doktor izni ile geç ayrılan kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.

ÜCRETSİZ DOĞUM İZNİ SÜRESİ NE KADAR?

Hamile çalışan işçiye kendi isteği dahilinde , on altı haftalık sürenin bitmesinden veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Ücretsiz doğum iznini de belirleyen işçinin kendisidir. İş kanunu bu hakkı tanıdığı için bu iznin kullanımında işverenin onayı aranmaz.

DOĞUM ŞEKLİ İZİN SÜRESİNİ NASIL ETKİLER?

Çalışan hamile kadının doğum şekli anne adaylarının SSK Doğum İznini etkilemez (ister sezaryen ister normal doğum şeklinde) Özellikle planlı sezaryenlerin erken yapılması SSK Doğum İznine erken ayrılacakları anlamına gelmez. Tüm hesaplamalar son adet tarihine veya en erken dönemde çekilmiş ultrasondaki bebeğin büyüklüğüne göre 40 hafta üzerinden yapılır.

DOĞUM YAPAN KADIN HANGİ İŞ POZUSYONUNA GERİ DÖNEBİLİR?

Doğum izninden dönen kadın işçinin yeri doldurulmuş olabilir. Ya da işi, bir başka departmana aktarılmış veya yerine başka bir işçinin bakması sağlanmış da olabilir.

İstihdam ve Meslek Konularında Kadın ve Erkeğe Eşit Muamele ve Fırsat Eşitliği İlkesinin Uygulanmasına Dair 5 Temmuz 2006 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 2006/54/EC Sayılı Direktifinin “Analık (Doğum) İzninden Dönüş” başlıklı 15 inci maddesinde, “doğum iznindeki bir kadının, doğum izninin bitiminden sonra işine veya eşdeğer bir pozisyona kendisi için daha dezavantajlı olmayan koşul ve şartlarda geri dönmeye ve çalışma koşullarında yokluğu sırasında yararlanmış olacağı her türlü iyileştirmeden yararlanmaya hakkı vardır” hükmü yer almaktadır.

Bu kanunda da belirtildiği gibi doğum yapan kadın işçiye illa ki eski pozisyonunun verilmesi gerekli değildir. Önemli olan ona, eski pozisyonuyla eşdeğer olan ve aleyhine şartlar içermeyen bir pozisyonda çalışma imkanının doğum yapan kadın işçiye yeniden verilmesidir.

Doğum yapan işçi izin sürelerinin bitmesinin ardından işe başlamak istediğinde, bu işçinin mağdur edilmemesi gerekmektedir. Bu durumda olan kadın işçi eski görevine iade edilmeli; bu pozisyonu doldurulmuşsa bile eşdeğer bir pozisyonda değerlendirilmelidir. Yeni iş pozisyonu ayrıca eski görevine göre işçinin aleyhine koşullar meydana getirmemelidir.

Geri döndüğünde yukarıdaki şartlarda istihdam edilmeyen doğum yapan işçi, iş akdini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatının yanı sıra; işvereninden, eşit davranma ilkesine aykırı hareket ettiği iddiasıyla eşit davranmama tazminatı da talep edebilir.