İş Yerine Karşı Sadakat Borcu

İş akdi tek taraflı koruma sağlamaz. Hem işçi hem de işverenin haklarını koruma amacıyla hazırlanır. Karşılıklı olarak hazırlanan iş akdi işverene ücret , işçiyi gözetme, eşit işlem gibi sorumluluklar yüklerken işçiye de iş görme, itaat, sadakat gibi sorumlulukları da beraberinde getirir.Sadakat borcu, işveren açısından işçiyi koruma ve gözetme, işçi açısından ise işverenin ve iş yerinin çıkarlarını koruma, işverene ekonomik, ticari veya mesleki bakımdan zarar verebilecek her türlü davranıştan kaçınma borcu biçiminde kendini gösterir.Borçlar Kanununu 396. Maddesinde “İşçi, işverenin haklı menfaatinin korunmasında sadakatle davranmak zorundadır.” Şeklinde tanımlanan sadakat yükümlülüğünün neleri kapsadığının tek tek sayılması mümkün olamasa da; birtakım haller 396. Maddenin devam fıkralarında sayılmıştır. Sadakat borcu, işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinin karşılıklı borç doğuran kişisel bir ilişki olmasının doğal bir sonucudur. Sadakat borcunu ihlal edebilecek işçinin, davranışlarının neler olabileceğinin önceden belirlenmesi ve tek tek sayılması mümkün değildir. Ancak, işverenin haklı nedenle fesih hakkını hükme bağlayan İş Kanunu’ nun 25. maddesinin 2. bendinin b, d ve e fıkralarında bu borca aykırılık halleri yer almaktadır. Kanunun (e) fıkrasına göre işçi “işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda” bulunamaz. Görülüyor ki, bu hükümde sadakat borcuna aykırı, diğer deyimle doğruluk ve bağlılığa uymayan bazı haller örnek olarak gösterilmiş ancak benzer davranışların da bu borcun ihlalini oluşturacağı kabul edilmiştir.İşçinin örneğin iş yerinde işi bırakıp gazete okuması veya uyuması, hastalık bahanesiyle işi bırakıp maça gitmesi, raporlu iken başka iş yerinde çalışması, hesap vermekten ya da işverene ait parayı ödemekten kaçınması, rüşvet alması, belgelerde tahrifat yapması, diğer işçileri işverene zarar verecek davranışlara kışkırtması gibi davranışları sadakat borcuna aykırılık oluşturur.

İşçinin Sadakat Sorumlulukları

İşçinin toplam çalışma süresi haftada 45 saati aşmamak koşuluyla asıl işindeki çalışma saatleri dışında yani (başka ) işte çalışması kural olarak engellenemez. Ancak yan iş, sadakat borcuna aykırılık teşkil ediyorsa, işçi üçüncü kişiye hizmette bulunamaz ve iş ilişkisinin devamı sürecince işvereni ile rekabet edemez. (396/3) İşçi, iş gördüğü sırada öğrendiği sırları iş ilişkisi süresince kendi yararına kullanamaz ya da başkasına açıklayamaz (396/4) Bu maddeye göre “İşverenin haklı menfaatinin korunması için gerekli olduğu ölçüde işçi, hizmet ilişkisinin sona ermesinden sonra da sır saklamakla yükümlüdür. Borçlar Kanununsa öngörülen haller dışında da sadakat yükümlülüğüne aykırılık teşkil eden bir takım davranışlar mevcuttur. İş kanunu 25/II-e bendinde işçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması olarak anımlanan bu davranışlar işveren için haklı nedenle derhal fesih nedenidir

Aykırı Durumlarda Uygulanacak Yaptırımlar

İş Kanunu'na göre bir işçi için haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılıyor. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanıyor. İşçi ve işverenin anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Denkleştirmede, günlük 11 saati aşan süreler fazla çalışma olarak kabul ediliyor. İki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, 45 saati aşamaz. Buna denkleştirme süresi deniliyor. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabiliyor. Turizm sektöründe ise denkleştirme süresi 6 ay olarak uygulanıyor ve toplu iş sözleşmesiyle 6 aya kadar çıkartılabiliyor.

Fazla Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır ?

İşçi tarafından söz konusu sadakat borcunun ihlali, işverenin uğradığı zararın tazmin edilmesine, işçiye disiplin cezası uygulanması, iş sözleşmesinin iş veren tarafından haklı sebeplerle feshi ve tazmınat yaptırımlarına yol açabilir. İş kanunu 25/II-e,26/2

Güncel Makaleler